Doe met gemak peuk in de bak

 

Amsterdam, De Pijp

Huisvlijt - altijd leuk. Dit is een initiatief van de buurt, want ik zag dit bordje met de bijbehorende lichtgroene beukenbak op meer plekken.

Bij nadere beschouwing blijkt dat het veel meer is dan een schattig amateurprojectje. Hier komen de  geleerde lessen van jarenlang diepgravend wetenschappelijk onderzoek naar gedragsbeïnvloeding tot uiting:

• Leg uit wat de bedoeling is (peuk in de bak)
• Bied een handelingsperspectief (de bak staat er vlak naast)
• Werk met icoontjes voor het overbruggen van eventuele taalbarrières (zie het plaatje van het bakje met het pijltje)
• Positief belonen werkt beter dan negatief straffen: er staat niet dat je een boete krijgt als je het niet doet, maar je krijgt dank als je het wel doet. En voor de niet-Nederlandse medemens: 'thanks'
• De norm wordt niet alleen opgelegd, maar ook uitgelegd: "1 peuk verpest 8 L water". Geen idee hoe ze dat hebben uitgerekend, maar het klinkt heel wetenschappelijk.
• Het rijmt: bak - gemak. (Ik weet eerlijk gezegd niet of rijmende teksten beter werken, maar ik zie dit zo vaak dat een groot deel van de bordenproducerende mensen en organisaties daar kennelijk van overtuigd is, dus tja, wie ben ik dan om wat anders te beweren?)

EIGEN WEG VERBODEN TOEGANG EIGEN WEG VERBODEN TOEGANG

Ergens bij Wageningen (ingezonden door Mark - dank!)

Je ziet deze bordjes eigenlijk best vaak. En meestal staat er ook heel officieel onder:

ART. 461 WETB. v. STRAFR.

Ziet er heel indrukwekkend uit, hè? Het zal wel zijn uitgezocht door een jurist. Maar sinds ik heb ontdekt dat iedereen deze bordjes gewoon kan kopen bij de eerste de beste doe-het-zelf zaak denk ik er toch wat anders over.

Paal t.b.v. 30KM-bord

(Ergens in Amsterdam, foto van Rejo - waarvoor dank!)

Dit is dus een verkeersbord dat uitlegt waar de paal (waar het bord aan hangt) voor bedoeld is. Deze paal blijkt er te staan ten behoeve van het 30KM-bord. Laat ik nou weten dat Amsterdam inderdaad van plan is allerlei straten waar je altijd vijftig mocht rijden, wil 'afwaarderen' tot dertig kilometer. Dus ik snap dit bord op zich wel.

Althans: ik snap wat er staat.

Ik snap niet waaróm dit bord er staat. Is het om de collega's die de borden uiteindelijk moeten bevestigen duidelijk te maken waar ze moeten zijn? Is het om voorbijrijdende mensen alvast te waarschuwen? Is het een gebruikelijke werkwijze die mij gewoon nog nooit is opgevallen?

In al die jaren dat ik als Bordwatcher actief ben, heb ik volgens mij meer nieuwe vragen gesteld dan antwoorden gevonden.

Heb Fatsoen

Rijksstraatweg, Duivendrecht

Dit bord roept automobilisten op even te wachten tot het vrij is. Duurt niet langer dan een minuut of twee. En het is netjes om te wachten: "Heb Fatsoen". Redelijk normaal bord, zo op het eerste gezicht.

Maar toen ik het hardop aan mezelf voorlas, was ik toch wel onder de indruk. Ik denk dat er een spoken-word artiest verloren is gegaan aan deze bordenmaker.

Dat metrum, die opbouw in drie regels (net-niet-Haiku!) en het rijm. Maar de topper is natuurlijk de middelste regel: die zal ik zelf in elk geval nooit meer vergeten: "wacht max 2 min".

Pure poëzie.

Geen ballet, geen bloemen!

 

(Foto van Rejo - waarvoor dank!)

Hier zien we een bord dat duidelijk moet maken wat er wel mag (poep van je hond opruimen) en wat er niet mag (eendjes voeren, wildplassen of vissen). Daarnaast zijn er nog meer dingen die je niet mag doen, maar waarvan het niet zo een-twee-drie duidelijk is waar het over gaat.

Wel mooie plaatjes - dat dan weer wel.

Verhoogd risico op lekke banden

Foto van Mark - waarvoor dank! Genomen ergens boven Ophemert 

Dit bord is op zich heel vriendelijk: het waarschuwt de fietser voor een verhoogd risico op lekke banden. Maar waarom is dit bord hier neergezet? vraag ik me dan meteen af. Is het omdat de fietspadbeheerder boze mailtjes kreeg van fietsers die een lekke band hadden gekregen en liever een waarschuwing vooraf hadden gehad? Of is het preventief bedoeld: mensen met oude banden kunnen beter omkeren. Of is het een BangBord waarmee degene die de halfverharding heeft neergelegd hoopt eventuele toekomstige schadeclaims af te kunnen wimpelen? Vragen, vragen, vragen.

1, 2, 3

Foto van Rejo - dank! (locatie onbekend, maar wat doet dat er eigenlijk toe)

 

Dit bord is volgens mij het resultaat van huisvlijt - getuige het materiaal en de sympathieke houten paal waar het op is geschroefd. Maar afgezien daarvan is het hoogwaardig bordwatchingmateriaal. Ten eerste staat er geen tekst op, waardoor het voor wildplassers aller landen 'leesbaar' is. Ten tweede is het iconisch in zijn opbouw: drie plaatjes van links naar rechts die het scenario glashelder maken.

Ik vraag me overigens wel af of het wettelijk is toegestaan om iemand die staat te plassen te filmen én dat filmpje vervolgens op YouTube te zetten. Maar dat is een vraag voor een andere website: hier gaat het uitsluitend over bordjes.

Samen scheuren we de stad schoon

Markengouw, Amsterdam

Een blij-positieve boodschap blijkt beter te werken, dan een strenge-negatieve. Ook nudging blijkt soms echt te werken. Maar niet altijd. En dan passen bord en werkelijkheid ineens helemaal niet meer op elkaar.

Of - zoals de fotograaf van dit bord Rejo terecht constateerde - is dit eigenlijk een heel effectief bord. Want er is wel degelijk gescheurd - alleen de stad is niet schoon gemaakt.

Videoüberwachung met Bildaufzeichnung

Ruschestrasse, Berlijn

Mensen moeten netjes worden geïnformeerd als ergens camera's hangen. Voordat je in beeld komt, moet je al kunnen zien dat er camera's hangen. Maar dat is niet genoeg: je hebt als voorbijganger ook recht op aanvullende informatie. Van wie is de camera? Waar wordt 'ie voor gebruikt? Hoe lang worden de beelden bewaard? Waar kan ik terecht met extra vragen of een inzageverzoek?

De meeste bordjes over camera's bieden al die informatie niet aan. Dat is namelijk onwijs veel tekst. Wie doet dat nou?

Nou, deze Duitse cameraeigenaar dus.

Toen ik langs dit bordje fietste, moest ik gewoon even stoppen om een foto te maken. Want ik herkende het meteen uit dit document van de Europese Privacywaakhond:

Het kan dus echt wel - als je maar je best doet. Duitse degelijkheid.

Saillant detail: dit bordje hangt naast het voormalige Ministerie für Staatssicherheit van de DDR: de StaSi. Als er nou één organisatie in de geschiedenis is geweest die het niet zo nauw nam met het informeren van betrokkenen over de persoonsgegevens die ze verwerkten, was het de StaSi wel...

 

Kauwgom? Gooi 'm gewoon in de vuilbak.

 Antwerpen Zuid

Hier zien we volgens mij een campagne die gebaseerd is op veel inzichten uit de sociale wetenschappen en gedragsbeïnvloeding.

Leest u maar even mee:

1. We zien ogen die ons heel duidelijk aankijken. En dan houden we ons - onbewust - beter aan sociale normen.

2. Het woord 'gewoon'. Het kan een toevallige treffer zijn, maar het woord 'gewoon' doet een beroep op ons groepsbesef. Wij zijn sociale wezens en horen er graag bij. Daarom zie je ook vaak: '95% van de mensen in deze buurt gooit zijn afval netjes in de container'.

3. De punt aan het einde. Als je eerst een vraagteken gebruikt, getuigt het van grote zelfbeheersing als je de volgende zin niet met een uitroepteken eindigt. Knap, toch? Precies!

binnenkort worden zwerffietsen geruimd

Station, Bergen op Zoom

 

Weer een mooi voorbeeld van een BeheerBord: je kan nauwelijks lezen wat er op staat omdat je struikelt over de (zwerf?) fietsen... Maar gelukkig worden die dus binnenkort geruimd.

Ik vraag me wel af of dit bord een tijdelijk bord is of toch stiekem permanent. Het ziet er vrij profi uit en er staat ook geen datum bij. Dikke kans dat de bordenplaatser dacht: "Als ik het zo opschrijf, zullen de mensen hun fietsen wel netjes in de rekken zetten." Helaas is die wens niet uitgekomen.

Sluikstorten wordt zwaar beboet

Het Eilandje, Antwerpen

(Foto: Rejo - waarvoor dank!)

Als je in Nederland een vuilniszak naast de container zet, heet dat een 'bijplaatsing'. In Vlaanderen heet dat 'sluikstorten'.

En in Antwerpen wordt dat niet beboet, maar zwaar beboet. Dat u het maar weet.

Afvalzakken horen in de container

Zaandam

Een paar jaar geleden zag ik voor het eerst een bord met 'ogen'. Sindsdien vallen ze me steeds vaker op. Vorig jaar bij een fietsenstalling in Engeland, maar ook in Nederland zie je de ogen best vaak. We schreven er op dit blog al eerder over.

Het idee is dat voorbijgangers zich bekeken voelen door deze ogen - ook al zijn ze niet echt. Dat blijkt best goed te werken. Mensen die koffie halen in de kantine en zelf geld in een potje moeten stoppen, doen dat drie keer zo vaak als er een plaatje van ogen naast het geldpotje hangt. We vertonen blijkbaar meer sociaal wenselijk gedrag als we worden bekeken. Dit blijkt ook te werken als we de ogen niet bewust waarnemen, zo heeft Daniel Kahneman overtuigend aangetoond en beschreven in zijn prachtige boek.

Daarom denk ik dat dit een BriljantBord is. Maar helemaal zeker weet ik het niet. Dus als iemand het evaluatierapport voor me heeft, hou ik me van harte aanbevolen.

Trap

 

Willemsbrug, Rotterdam

Sommige borden zijn eigenlijk beter te omschrijven als kunst in de openbare ruimte. Bovenstaand voorbeeld werd gefotografeerd door Rejo Zenger (waarvoor dank!), waarschijnlijk ook omdat hij werd geraakt door de totale vanzelfsprekendheid en overbodigheid.

Ik label deze foto trouwens als een 'BangBord' omdat ik vermoed dat de bordenplaatser minder overtuigd was dat voorbijgangers wel zouden snappen waar je een rijtje treden voor kunt gebruiken.

"Stel je voor dat iemand de trap niet ziet en lelijk ten val komt?"

"Daar hebben we een prachtige oplossing voor: een bord."

Et voila!

 Wagenstraat, Den Haag, 27 januari 2023

Drie keer raden op welke menselijke neiging ik mezelf betrapte bij het zien van dit bordje. En sorry, ik kon het niet laten daar even gehoor aan te geven. Had alleen geen fiets bij me. 

Maar eigenlijk zegt dit bordje vooral waar deze ambachtelijke timmerman (-vrouw?) voor zijn mooie werkplaats last van heeft, zo denk ik. Daar heb ik best mee te doen. Ik hoop dan ook dat hij/zij snel van die overlast af is. Wellicht lukt dat nóg sneller met een ander bordje.